Lista światowego dziedzictwa, jest to spis obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury), ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości.
Chcę Wam pokazać te wspaniałe miejsca i zapewnić, że te mniej znane również zachwycą Was swoją niezwykłością.

20 wrz 2024

Muzyka Szaszmakom. Tadżykistan, Uzbekistan 2008

 Tradycja muzyki klasycznej Szaszmakom rozwija się od ponad dziesięciu wieków w wielokulturowych centrach miejskich regionu Azji Środkowej, dawniej znanego jako Mâwarâ al.-nahr. Makom to złożony system muzyczny, definiowany najprościej jako „zbiór melodii i pieśni stworzonych na skali doskonałego zestawu strun. Szaszmakom stanowi unikatowe połączenie muzyki instrumentalnej i wokalnej, stylów rytmicznych i melodycznych, jak również koncepcji estetycznych. Gatunek ten jest wykonywany solowo lub przez grupę śpiewaków i orkiestrę, składającą się z instrumentów smyczkowych, perkusyjnych i dętych. Występy rozpoczynają się najczęściej wstępem instrumentalnym, po którym następuje nasr - wiodąca sekcja wokalna, składająca się z dwóch odrębnych zestawów pieśni. Począwszy od czasów przedislamskich, Szaszmakom bezustannie podlega wpływom nowych kierunków w teorii muzyki, poezji, matematyki, nauki islamu i sufizmu. W IX i X wieku, system makom stał się tak popularny, że w Bucharze, historycznym i duchowym centrum Szaszmakom, utworzono liczne szkoły muzyczne, uczące tej sztuki. Wielu występujących należało do żydowskiej społeczności Buchary. Repertuar Szaszmakom wymaga od muzyków specjalnego wyszkolenia, ponieważ standardowy zapis nutowy potrafi zarejestrować tylko podstawową konstrukcję utworu, nie zdoła natomiast utrwalić całego bogactwa tej wspaniałej sztuki. W rezultacie, przekaz ustny od mistrza do ucznia pozostaje głównym sposobem utrwalania tej muzyki i jej duchowych walorów.

                                                               https://voicesoncentralasia.org


Taijiquan. Chiny 2020

 Taijiquan to tradycyjne ćwiczenia fizyczne, oparte na relaksacyjnych, okrężnych ruchach ciała, połączonych z kontrolą oddechu i utrzymaniem umysłu w stanie niezmąconego spokoju. Powstałe w połowie XVII wieku w powiecie Wenxian w prowincji Henan w środkowych Chinach, taijiquan jest  obecnie praktykowane w całym kraju, przez ludzi w każdym wieku, wywodzących się z różnych środowisk i grup etnicznych. Podstawę taijiquan stanowią wubu (pięć kroków) i bafa (osiem technik), uzupełnione sekwencją ruchów, ćwiczeń i tuishou (wzajemne pchnięcia rąk pomiędzy dwoma uczestnikami). Pod wpływem myśli taoistycznej i konfucjańskiej oraz teorii tradycyjnej medycyny chińskiej, ten element dziedzictwa rozwinął się w kilka szkół (lub stylów), które przyjęły nazwy różnych praktykujących go klanów lub mistrzów taijiquan. Wiedza i umiejętności związane z tym elementem dziedzictwa są bowiem przekazywane w ramach klanu lub w relacji mistrz-uczeń. Ten ostatni związek sankcjonowany jest specjalną ceremonią, zwaną baishi. Nauczanie taijiquan zostało również włączone do formalnego systemu edukacji. Jego filozofia opiera się na koncepcji dwóch rządzących światem, uzupełniających się pierwiastków yin i yang oraz na kulturowym zrozumieniu jedności nieba i świata ludzi. Tradycja taijiquan propagowana jest w licznych legendach, przysłowiach, rytuałach i z pomocą wielu innych środków wyrazu. 

https://www.shine.cn/


http://www.cntjq.net/


https://www.wudangdanpai.com/


Sztuka produkcji szklanych korali. Włochy/Francja 2020

 Sztuka produkcji szklanych korali wymaga dużej wiedzy specjalistycznej oraz opanowania materii i żywiołu. We Włoszech, efektem dwóch  różnych technik produkcyjnych są: /korale luminescencyjne wytwarzane za pomocą opalarki / palnika lutowniczego oraz korale da canna, powstające w wyniku cięcia, zmiękczania i polerowania wydrążonego pręta szklanego. We Francji koraliki wypełnione w środku wykonuje się za pomocą palnika, a dzięki obracaniu gorącego szkła i grawitacji formowane są one w kuliste kształty. Puste w środku koraliki są wytwarzane na trzpieniu lub przez dmuchanie wydrążonego szklanego pręta. Bardziej skomplikowana produkcja znanych w obu krajach koralików murrines (pochodzących z Bliskiego Wschodu, a rozsławionych później przez artystów z weneckiego Murano), polega na tworzeniu wielokolorowych szklanych prętów i montowaniu ich na gorąco wokół specjalnego rdzenia. Koraliki są następnie dekorowane i używane na wiele sposobów. W obu krajach praktyka ta jest przekazywana głównie w sposób nieformalny w warsztatach, w których praktykanci nabywają umiejętności rękodzielniczych poprzez obserwację, eksperymentowanie i praktyki pod nadzorem wykwalifikowanych rzemieślników. 

Santiniketan. Indie 2023

Miejscowość Santiniketanes leży niedaleko Bolpur w Bengali Zachodniej. Powstała z inicjatywy sąynnego pisarza  Rabindranath Tagore, który w 1901 założył wraz z innymi nauczycielami eksperymentalną szkołę w Santiniketan (z sanskrytu Przystań Pokoju), dawny „uniwersytet leśny”, w której stosował zarówno indyjskie, jak i europejskie metody wychowawcze. Na założenie tej szkoły żona Tagorego przeznaczyła większość swojej ślubnej biżuterii. W 1921 roku placówka przekształciła się w uniwersytet (Visva Bharati University).

https://www.civilsdaily.com/


https://www.localsamosa.com/


https://compass.rauias.com/


https://www.thehindu.com/



https://www.cntraveller.in/

Rabindranath Tagore (ur. 7 maja 1861 w Kalkucie, zm. 7 sierpnia 1941 tamże)[1] – indyjski poeta, prozaik, filozof, kompozytor, malarz, pedagog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1913), pierwszej dla Hindusa, jak również dla Azjaty. Tagore zajmował się problematyką wychowania widzianą poprzez kategorie prawdy i piękna, nie wychowania rozumianego jako system oświatowy. Przez 40 lat w sposób konsekwentny doprowadził do urzeczywistnienia ideału wychowania. Opublikował ponad 50 tomów poetyckich, ponad 100 opowiadań, 12 powieści, kilkanaście utworów scenicznych, wiele rozpraw, artykułów i studiów. Sam reżyserował swoje sztuki i w nich grał.



19 wrz 2024

Praktyki związane z wierzeniami Wietnamczyków w Wielkie Boginie Trzech Królestw, Wietnam 2016

 Wietnamskie społeczności czczą boginie – matki Trzech Światów (nieba, wody, gór i lasów), które mają zaspokoić ich potrzeby duchowe, wysłuchiwać próśb dotyczących spraw codziennych i pomagać w zapewnieniu zdrowia i pomyślności. Jedną z bogiń jest Liễu Hạnh, nimfa zesłana na Ziemię, która żyła jak zwykła kobieta i została buddyjską mniszką. Nazywana jest Matką Świata. Pozostałe boginie są uważane za legendarne bohaterki. Do tradycji związanych z ich kultem należą codzienne modły oraz uczestnictwo w ceremoniach i obrzędach, takich jak obrzęd duchowego oddania, oraz w obchodach świątecznych, m. in. Phủ Dầy, odbywających się w świątyniach poświęconych boginiom – matkom.  Wyznawcy i depozytariusze tego dziedzictwa to osoby publiczne, strażnicy świątyń, kapłani, osoby pełniące rolę medium, pomocnicy lub muzycy. Pomagają oni przekazać młodym adeptom i pozostałym członkom rodziny wiedzę oraz umiejętności potrzebne dla zachowania tradycji. Wspólne wartości, wiara w miłosierdzie i łaskę bogiń – matek to podstawa więzi społecznych łączących wyznawców. Kult bogiń przyczynia się do doceniania roli kobiet w społeczeństwie.





Wyścigi wielbłądów. Zjednoczone Emiraty Arabskie, Oman 2020

Wyścigi wielbłądów to praktyka społeczna i popularne święto w krajach Zatoki Perskiej i Omańskiej. Przygotowanie do zawodów składa się z kilku etapów. Wielbłądy są wybierane według rodzaju, pochodzenia i wieku, a także specjalnie karmione. Trenują na torze wyścigowym w grupach i są szkolone do startu w zawodach, które odbywają się na odpowiednio przygotowanych boiskach, pod nadzorem komitetów społecznych. Zwykle w każdej rundzie występuje od piętnastu do dwudziestu zwierząt, a dystans, jaki muszą pokonać, dostosowany jest do ich wieku. Praktyka wyścigów jest regulowana tradycją, zwyczajami i normami organizującej je społeczności, a komitet przygotowawczy jest dodatkowo odpowiedzialny za weryfikację pochodzenia każdego zwierzęcia wyścigowego. Przekaz wiedzy i praktycznych umiejętności związanych z tym elementem dziedzictwa odbywa się dzięki wspólnym wysiłkom przedstawicieli społeczności, instytucji rządowych, wyspecjalizowanych ośrodków oraz federacji wyścigów i klubów. Dzieci i młodzież stopniowo zdobywają wiedzę i umiejętności związane z tą praktyką poprzez obserwację, naśladownictwo i osłuchanie ze specjalistycznym słownictwem. Wyścigi wielbłądów to nieodłączny element koczowniczego stylu życia społeczności beduińskich i jednocześnie źródło twórczej inspiracji dla poezji i śpiewu. Znaczenie i ciągłość tej tradycji są wynikiem powszechnej obecności i znaczącej roli wielbłądów w środowisku pustynnym. 

                                                                  https://www.deperu.com/


Zawody w koszeniu trawy w Kupres. Bośnia i Hercegowina 2020

 Najważniejszym wydarzeniem społecznym w gminie Kupres są doroczne zawody koszenia trawy, które odbywają się w lipcu na łące zwanej Strljanica – tak samo, jak brzmi lokalna nazwa tych tradycyjnych zawodów. Polegają one na ręcznym koszeniu trawy za pomocą kosy, a ocenie podlegają: czas wykonania zadania, włożony weń wysiłek oraz ilość skoszonej trawy, ponieważ jej koszenie na tej wysokości wymaga siły i specjalnej techniki. Wyróżnionych zostaje trzech najlepszych kosiarzy, z których pierwszy staje się odpowiedzialny za właściwe skoszenie wszystkich miejskich łąk i zapewnienie odpowiedniej ilości siana, jako że region ten utrzymuje się z hodowli bydła i rolnictwa. W zawodach biorą udział mężczyźni, którzy ukończyli 18. rok życia, a przekazywanie tego elementu dziedzictwa odbywa się w rodzinie, z ojca na syna. Rolą kobiet jest grabienie skoszonej trawy i przygotowywanie posiłków dla zawodników i gości. Innymi elementami tej formy dziedzictwa są tradycyjne stroje noszone podczas zawodów, kucie kos i przygotowanie zwierząt/bydła prezentowanych podczas współzawodnictwa. 

https://ich.unesco.org


https://hkm.hr


https://hkm.hr



https://hkm.hr

Gordion. Turcja 2023

Gordion to starożytne miasto i stolica Frygii w Azji Mniejszej, założone przez legendarnego króla Gordiosa nad rzeką Sangarios. Miejsce to zasiedlone już było we wczesnej epoce brązu. W państwie Hetytów uważane za ważne miasto prowincjonalne; po jego upadku osiągnęło największy rozkwit. Zamieszkane w IX w. p.n.e. przez Frygijczyków, jako Gordum wkrótce stało się stolicą ich królestwa. Po zniszczeniu najazdem Kimerów (ok. 690 p.n.e.), zostało opanowane przez Lidyjczyków i odbudowane przez ich króla Alyattesa jako twierdza i miasto handlowe; w późniejszym zaś czasie włączone do państwa Persów. Przebiegała tędy ich strategiczna Droga Królewska, na której ślady natrafili archeolodzy. W trakcie podboju imperium perskiego Gordion zostało zajęte (333 p.n.e.) przez wojska Aleksandra Wielkiego. Później uległo zagładzie wskutek przemarszu Galatów (278 p.n.e.) i podczas wojny z nimi wódz rzymski Manliusz Wulson zastał w 189 p.n.e. miasto całkowicie spustoszone. Nigdy już nie odzyskało poprzedniego znaczenia. 

Zachowały się masywne mury miejskie z bramą chronioną korytarzowym podejściem, a obrębie cytadeli (akropolu) – także pozostałości (fundamenty) rezydencji królewskiej. Do turystycznych atrakcji zaliczana jest czarno-biała mozaika, uznawana za najstarszą w świecie.

https://www.aydinlik.com.tr


https://onedio.co


https://www.diyetur.com


https://www.bing.com
 

Pozostałości znajdują się koło wsi Yassıhöyük (prowincja Ankara). Wokół miejscowości rozproszone są liczne kurhany (tumulusy), spośród ok. 100 rozpoznanych, archeologicznie przebadano zaledwie czwartą ich część. Nekropolie wokół miasta położone są na wzniesieniu ponad doliną rzeczną, gdzie pochówki notabli i osób zamożnych znaczą kurhany usypywane nad ich grobowcami. Największy z nich, uważany za królewski, osiąga do 53 m wysokości i przypisywany jest jednemu z poprzedników Midasa.

https://www.historyhit.com

Nienaruszony wcześniej grobowiec identyfikowany z grobem samego Midasa to miejsce pochówku frygijskiego władcy pogrzebanego przypuszczalnie w latach 740-714 p.n.e. Drewniana komora grobowa wykonana z odpornego cedru i oszalowana ogrodzeniem z wytrzymałych desek jałowca, została w całości pokryta ziemnym nasypem, tworząc kurhan 60-metrowej wysokości i średnicy ok. 300 metrów. Uważana jest za najstarszą drewnianą konstrukcję w Anatolii. 

https://www.historyhit.com


https://www.historyhit.com


https://www.yenicaggazetesi.com.tr


18 wrz 2024

Trzy rodzaje tańca tradycyjnego na Bali. Indonezja 2015

Na Bali występują trzy rodzaje tańców tradycyjnych – tańce sakralne, tańce półsakralne i tańce służące rozrywce. Tancerze i tancerki tańczą w strojach tradycyjnych z barwnych tkanin zdobionych złotymi motywami zwierzęcymi i kwiatowymi. Biżuteria i różne akcesoria są pokryte płatkami złota. Tańce nawiązują do przyrody i symbolizują tradycje, zwyczaje i szczególne wartości religijne. Są kombinacją różnych ruchów: postawy podstawowej, ruchu z kolanami zwróconymi na zewnątrz i wciągniętym brzuchem, ruchów lokomocyjnych wykonywanych w różnych kierunkach i w różnym tempie, ruchów pośrednich znaczonych dynamicznymi zwrotami i wreszcie mimiki twarzy, w tym ruchów oczu wyrażających szczęście, smutek, złość, strach czy miłość. Tańcom akompaniuje zespół gamelanowy. Każdy z tancerzy powinien, niezależnie od doskonałego opanowania techniki tańca, odznaczać się pokorą i samodyscypliną. Powinien też mieć charyzmę i energię duchową, które decydują o sile oddziaływania widowiska. 

https://bali.com/


https://www.destinosasiaticos.com/


https://www.destinosasiaticos.com/


Tahteeb, zawody z kijami, Egipt 2016

 W starożytnym Egipcie tahteeb to sztuka walki, która z czasem przerodziła się w grę służącą rozrywce, ale jej symbolika i wartości częściowo się zachowały. Obecnie jest to szybka i pozbawiona elementów przemocy gra, w której przeciwnicy są wyposażeni w długie kije. Pojedynki odbywają się w obecności widzów i towarzyszy im muzyka. Gra wymaga pełnej samokontroli, gdyż uderzenie przeciwnika jest zabronione. Grają w nią starsi i młodzi mężczyźni, na ogół wywodzący się ze społeczności saeedy w górnym Egipcie i pochodzący z obszarów wiejskich, gdzie kij był uważany za symbol męskości. Reguły gry odwołują się do takich wartości, jak wzajemny szacunek, przyjaźń, odwaga, siła, uprzejmość i duma. Zawody mogą być publiczne lub prywatne. Niekiedy organizuje się je, by pozyskać nowych zawodników. Pokazy, w których uczestniczą różne gubernatorstwa, mogą trwać prawie przez tydzień. Znajomość reguł gry przekazywana jest w rodzinie, między sąsiadami i każdemu, kto pragnie się jej nauczyć.

https://www.traditionalsports.org/

 
                                                                          https://egyptianstreets.com/



https://www.traditionalsports.org/


Sztuka wyrobu instrumentu i gry na tradycyjnym lamelofonie Mbira / Sansi. Malawi, Zimbabwe 2020

 Instrument Mbira / Sansi składa się z drewnianej deski z przymocowanymi do niej metalowymi klawiszami, a całość jest często zamontowana na rezonatorze z wydrążonej tykwy lub innego kawałka drewna. Metalowe blaszki-klawisze są wykonane z uchwytów łyżek, szprych rowerowych lub drutu sprężynowego, które grający na instrumencie szarpie za pomocą kciuków lub kciuków i palców. Mbira / Sansi wytwarza płynny, mocny dźwięk uważany za mistyczny, urzekający i uspokajający. Ważną cechą tej muzyki jest powtarzalność, przy czym każdy powracający główny motyw różni się nieco od poprzedniego i składa się z wielu przeplatających się melodii. Na instrumencie można grać solo lub w grupie kilku muzyków. Tradycyjnie przekaz tego elementu dziedzictwa odbywał się z pokolenia na pokolenie, w kręgu rodzinnym. Współcześnie jednak praktyka ta przekazywana jest coraz częściej w czasie  organizowanych warsztatów lub formalnej edukacji szkolnej. Utwory śpiewane z akompaniamentem tego instrumentu zawierają ważne przesłania, na przykład przestrzegają dzieci przed złym zachowaniem lub potępiają naganne /postępowanie członków społeczności. Muzyka służy również do przekazywania informacji o wydarzeniach, które miały miejsce w przeszłości. Przede wszystkim jednak praktykowana powszechnie gra na tym instrumencie uważana jest zawsze za narzędzie wyrażania dezaprobaty wobec przemocy i wszelkich innych nieprawidłowości w życiu społecznym.

https://www.musiquito.com


https://www.stern.de


Sztuka miniatur. Azerbejdżan, Iran, Turcja, Uzbekistan 2020

 Miniatura to rodzaj dwuwymiarowej sztuki, polegającej na projektowaniu i tworzeniu dzieł malarskich o niewielkich rozmiarach zamieszczanych w książkach, na papier-mache, dywanach, tekstyliach, ścianach, ceramice i innych przedmiotach, przy użyciu surowców takich jak złoto, srebro i różne substancje organiczne. Historycznie miniatura związana była z ilustracją książkową, gdzie stanowiła dopełnienie tekstu, jednak z czasem element ten ewoluował i można go było również zaobserwować w architekturze lub jako inną formę ozdoby w przestrzeni publicznej. Tradycyjnie tematyka miniatur odzwierciedlała wierzenia, światopogląd i styl życia członków danej społeczności, ale z czasem nabrała nowych cech pod wpływem islamu. Jest to tradycyjna forma rzemiosła, przekazywana najczęściej drogą edukacji nieformalnej w relacji mentor-uczeń i uważana za integralną część tożsamości kulturowej danego społeczeństwa. 

https://www.lavanguardia.com/



https://azerbaijan.az/



https://www.pinterest.com/
 

https://es.shafaqna.com/



https://rutasdelislam.net/


https://es.pinterest.com/


Maison Carrée w Nîmes. Francja 2023

Maison Carrée ( kwadratowy dom) to starożytna rzymska świątynia znajdująca się we francuskim Nîmes, poświęcona Gajuszowi i Lucjuszowi, synom Marka Agrypy i przybranym wnukom Oktawiana Augusta. Należy do najlepiej zachowanych rzymskich świątyń. Od 1840 roku posiada status pomnika historii), w kategorii classé (zabytek o znaczeniu krajowym).

https://www.grizette.com


https://www.familiscope.fr/


Mająca formę pseudoperipteralnej świątyni korynckiej budowla stanowi doskonały przykład klasycyzującego stylu w architekturze epoki Augusta. Jej fasada frontowa wspiera się na sześciu kolumnach. Do posadowionej na podium budowli prowadzą liczące 15 stopni schody.

https://www.bienvenueenprovence.fr


https://www.nimes-tourisme.com/


https://lascariatides2e.blogspot.com

Ze względu na swój doskonały stan zachowania świątynia począwszy od okresu renesansu stanowiła źródło inspiracji dla poszukujących klasycznych wzorców architektów. Thomas Jefferson uznawał ją za jeden z najwspanialszych zabytków starożytności.


17 wrz 2024

El chamamé. Argentina 2020

   Chamamé to popularna forma ekspresji kulturowej, praktykowana głównie w prowincji Corrientes. Jej głównymi elementami są: taniec, w którym uczestnicy tańczą ciasno objęci bez ustalonej choreografii, w rytm muzyki; uroczystości zwane musiqueada, obejmujące przyjęcie, modlitwę i sapukay – typową fonację lub okrzyk, któremu towarzyszą gesty i ruchy przekazujące emocje, takie jak radość, smutek, ból czy wybuch odwagi. Pierwotnie, instrumentami wykorzystywanymi w muzyce Chamamé były skrzypce i vihuela, ale później włączono także gitarę, harmonijkę ustną, dwurzędowy akordeon diatoniczny, bandoneon i kontrabas. Śpiew Chamamé wywodzi się z tradycji kantat religijnych. Historycznie, teksty i poezja tworzone były w guarani, regionalnym rodzimym języku Indian Guarani, ale dziś tradycje ustne są przekazywane w dialekcie yopará, będącym połączeniem hiszpańskiego i guarani. Muzyka i taniec chamamé są istotną częścią tożsamości regionalnej i odgrywają ważną rolę społeczną, ponieważ są obecne we wszelkiego rodzaju uroczystościach wspólnotowych, rodzinnych, religijnych, czy przy innych świątecznych okazjach.

https://www.telebajocero.com/


https://misionesonline.net/

Tradycyjna gra strategiczna Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala/Göçürme. Kazachstan, Kirgistan,Turcja 2020

 Tradycyjna gra, rozgrywana na specjalnych planszach lub w miejscach prowizorycznie do tego przystosowanych, np. z wykorzystaniem dołków wykopanych w ziemi. Gra może być rozgrywana pionkami/kulkami kamiennymi, drewnianymi, metalowymi lub wykonanymi z kości, orzechów lub nasion, które rozkłada się w otworach. Zwycięża gracz, któremu uda się zebrać najwięcej kulek. Istnieje kilka odmian gry. Na przykład plansza może mieć dwa, trzy, cztery, sześć lub dziewięć otworów, w zależności od liczby graczy, od których też zależy czas trwania gry. Element jest on powiązany z innymi tradycyjnymi zawodami rzemieślniczymi, takimi jak rzeźbienie w drewnie lub w kamieniu, czy wyrób biżuterii. Mistrzowie snycerscy oraz jubilerzy tworzą piękne plansze i pionki do gry. Konstrukcja plansz odzwierciedla tradycyjny światopogląd i twórczość artystyczną rzemieślników. 

https://yakegm.ktb.gov.tr/


https://www.atasporlari.org.tr/


https://es.dreamstime.com/