W starożytności jedno z 12 miast jońskich w Azji Mniejszej. Leżało przy ujściu rzeki Kaystros do Morza Egejskiego. Jeszcze przed przybyciem kolonistów greckich osiedlały się na tym terenie ludy Karów i Lelegianów. Zostało założone najprawdopodobniej w IX w. p.n.e. Chociaż można spotkać się także z innym datowaniem, sięgającym do XI i XIV wieku p.n.e. i opiniami historyków łączących początki Efezu ze stolicą hetyckiego królestwa Arzawa,
Apasas. Najstarsze zabytki archeologiczne, odnalezione w okolicach wzgórza
Ayasuluk, to fragmenty ceramiki mykeńskiej. Legendarne początki Efezu wiązane są także z Amazonkami, które wymieniane są w niektórych mitach jako założycielki miasta. Dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu Efez rozwinął się jako miasto portowe i ośrodek handlowy. W VII wieku p.n.e. miasto zostało zniszczone podczas najazdu Kimmerów. Około 560 p.n.e. Efez został zdobyty przez króla Lidii Krezusa, który je odbudował. W 546 p.n.e., po zwycięstwie Cyrusa Wielkiego przeszedł pod panowanie perskie. W 334 p.n.e. został zdobyty przez Macedończyków. Po śmierci Aleksandra Wielkiego odziedziczył je Lizymach, który przeniósł je do doliny pomiędzy wzgórzami Coressus a Pion, budując nowy port i mury obronne. Lizymach zmienił też nazwę miasta na Arsineia. W 133 p.n.e. wraz z całym królestwem pergamońskim, przeszedł pod panowanie imperium rzymskiego. W I wieku do Efezu dotarła wiara chrześcijańska. Św. Paweł,
podczas swoich podróży misjonarskich, najprawdopodobniej trzykrotnie
gościł tu i nauczał. Podobno najdłużej przebywał w mieście w latach 55 – 58 n.e. (przez około 2,5 roku).
Budowę teatru rozpoczęto podczas sprawowania władzy przez Lizymacha w III wieku p.n.e.
Budynek biblioteki powstał dla uczczenia pamięci Tyberiusza Juliusza Celsusa Polemenusa i jako miejsce jego pochówku. Gmach zbudował syn Celsusa, konsul Gajusz Juliusz Akwila, w latach 114-117.
Odeon został zbudowany w II wieku przez Vediusa Antoniusa i jego żonę Flawię Papionę. Jest to niewielki teatr mieszczący na widowni 1500 – 2000 osób. Odbywały się w nim koncerty i spotkania rady miasta.
Fontanna Trajana, zbudowana została na początku II wieku dla upamiętnienia cesarza Trajana.
Agora handlowa początkowo zajmowała plac o wymiarach około 110 x 110 m. Odnowiona przez Karakallę, na początku III wieku została nieco pomniejszona. Wewnątrz mieściły
się sklepy i magazyny. Na środku placu umieszczono zegary: wodny i
słoneczny.
Świątynia Hadriana, zbudowana w II wieku dla uczczenia cesarza Hadriana.
Pozostałości gimnazjonu zbudowanego przez Vediusza Antoniusza w połowie II wieku.
Z Efezem jest związana postać św. Jana Ewangelisty, który zgodnie z tradycją tu przeżył ostatnie trzy lata życia i napisał swoją Ewangelię. Św. Jan osiedlił się w tu wraz z matką Jezusa Maryją, którą sprowadził, zdaniem niektórych badaczy, wraz z św. Pawłem do Azji Mniejszej z Jerozolimy. Wyjazd prawdopodobnie był spowodowany nasilającymi się prześladowaniami chrześcijan żyjących w tym mieście w latach 37 – 45. Na wzgórzu Coressus, w powyżej ruin Efezu, znajduje się niewielka kapliczka wybudowana na fundamentach domu, w którym, zgodnie z legendą, zamieszkała Maria (Dom Marii Dziewicy).
Bazylika św. Jana wybudowana w VI wieku przez cesarza Justyniana na wzgórzu Ayasoluk w miejscu prawdopodobnego spoczynku św. Jana Ewangelisty.
.
Brama Mazeusa i Mitridiusza, znajduje się w sąsiedztwie biblioteki Celsusa i agory handlowej. Została zbudowana przez Mazeusa i Mitrydatesa w formie trójprzelotowego łuku triumfalnego i dedykowana cesarzowi Augustowi, jego żonie Liwii, córce Julii i Agrypie.
Prytanejon – budynek rady miejskiej został zbudowany w I wieku, podczas sprawowania władzy przez Oktawiana Augusta, przebudowany w III wieku.
Domy na tarasach, należały do bogatszych mieszkańców Efezu.
Najstarsze z nich zostały zbudowane na początku I wieku. Największy
rozkwit tej dzielnicy przypada na II – IV wiek. W późniejszych
stuleciach stopniowo zabudowa została zaniedbana. Ostatnie domy zostały
opuszczone w połowie VII wieku. Były to typowe domy z pomieszczeniami rozmieszczonymi wokół wewnętrznego dziedzińca, atrium, otoczonego perystylem. Ogrzewane centralnie systemami zwanymi hypocaustum, zaopatrywane w wodę z niewielkich domowych fontann, ozdobione różnobarwnym marmurem, mozaikami, freskami
często o tematyce mitologicznej. W niektórych domach, na parterze
mieściły się sklepy. Odkryte wśród ruin przedmioty codziennego użytku,
wyposażenia pomieszczeń, mozaiki i freski są eksponowane w muzeum w
Selçuk.
Kościół Marii Panny.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz