Taniec uzdrawiający, popularny wśród ludów Tumbuka zamieszkujących
północne Malawi. Jest on istotną częścią uzdrawiającej tradycji ng’oma doskonale znanej w tych regionach Afryki, w których mówi się językami grupy Bantu. Ng’oma
oznaczające „bębny choroby”, są głęboko zakorzenione w historii Tumbuka
i, mimo częstych w ostatnich latach prób stłamszenia tej tradycji,
pozostaje ona fundamentalną częścią pierwotnego, tradycyjnego systemu
uzdrawiania chorych. Większość pacjentów poddawanych tym praktykom stanowią kobiety cierpiące
na różnego rodzaju choroby psychiczne. Podczas kuracji, trwającej od
kilku tygodni do kilku miesięcy, kobiety przebywają w temphiri,
czyli domu chorych, prowadzonym we wsi przez renomowanych uzdrowicieli.
Po postawieniu diagnozy rozpoczyna się rytuał uzdrawiania. Kobiety i
dzieci z wioski, śpiewając pieśni wzywające na pomoc dobre duchy,
otaczają kołem pacjentkę, która powoli wpada w trans. Jedynymi
mężczyznami uczestniczącymi w rytuale są bębniarze wybijający
specyficzny rytm oraz czasami męski uzdrowiciel. Śpiew i gra na bębnach
są niezwykle silnym przeżyciem, otwierającym pacjentom przestrzeń do
„wytańczenia swojej choroby”. Stale rozbudowywany repertuar pieśni i
złożonych utworów na bębny, jak też wirtuozeria tańca, są częścią
bogatej tradycji kulturowej plemion Tumbuka.
Vimbuza sięga korzeniami połowy XIX wieku, kiedy stał się popularnym
remedium na traumatyczne doświadczenia ucisku kolonialnego, a następnie,
w czasach okupacji brytyjskiej zyskał rangę tańca uzdrawiającego, mimo
że oficjalnie był zakazany przez chrześcijańskich misjonarzy. Znalazłszy
się we władzy duchów Vimbuza, ludzie psychicznie chorzy mogli wyrażać
swoje problemy w sposób zrozumiały i akceptowany przez całą społeczność.
Dla ludu Tumbuka Vimbuza ma jednocześnie wartość artystyczną i pełni
rolę terapeutyczną, uzupełniającą wobec innych form leczenia. Rytuał
tańca Vimbuza jest wciąż praktykowany w regionach wiejskich,
zamieszkiwanych przez plemiona Tumbuku, jednak coraz częściej spotyka
się z potępieniem zarówno ze strony kościołów chrześcijańskich, jak i
współczesnej medycyny.
Tchopa – taniec ofiarny ludu Lomwe
Na ogół ofiarny taniec odbywa się z okazji zakończenia udanych zbiorów i
polowań, a także w czasie składania ofiar duchom przodków po klęskach,
takich jak susza czy epidemia. Wykonanie tańca tchopa wymaga
specjalnych umiejętności tanecznych i wokalnych oraz akompaniamentu
trzech zestawów bębnów różnej wielkości. Taniec wykonuje od dwudziestu
do trzydziestu osób, które tańczą w kole, zamieniając się co jakiś czas
miejscami. Niektórzy tancerze niosą na plecach worki z narzędziami
rolniczymi, skóry zwierząt, marionetki, sprzęt myśliwski i dawne
naczynia kuchenne. Każda wioska ma własną grupę tancerzy tchopa,
którą wódz anonsuje podczas uroczystości. Dawniej taniec wykonywali
starsi mężczyźni i kobiety ze społeczności lomwe, będący strażnikami tej
tradycji, ale dzisiaj coraz częściej tańczą również dzieci. Wiedza i
umiejętności potrzebne do wykonywania tańca tchopa są
przekazywane podczas prób i wykonywania tańca z jakiejś okazji. Kluczową
rolę odgrywają osoby wytwarzające stroje tancerzy i bębny, wykonawcy
gwizdów i tancerze.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz