Bojsun jest jednym z
najstarszych zamieszkałych miejsc na świecie. Usytuowany na szlaku z
Azji Mniejszej do Indii, region ten przechował pozostałości archaicznej
kultury i ślady wielu religii. Są wśród nich zoroastryzm i buddyzm, islam, który
przybył tutaj w VIII wieku, oraz przedislamskie wierzenia, takie jak
szamanizm i toteizm. Liczne tradycyjne obrzędy są wciąż żywe: w wigilię
wiosennego święta Nawruz odprawiany jest rytuał zasiewu ze składaniem
darów z jedzenia. Obrzęd ten, w którym wzywa się boga deszczu
(zaczerpnięty z wierzeń zoroastryzmu), zakłada wykonanie kukły, którą
następnie moczy się w wodzie. Zachowały się również obrzędy rodzinne: 40
dni po urodzinach dziecka złe duchy są przepędzane za pomocą ognia i
popiołu, potem dziecko zostaje obrzezane, a rytuałowi towarzyszą walki
kozłów i rozmaite gry. Urządzane są także ceremonie zaślubin, obrzędy
pogrzebowe oraz obrzędy szamańskie służące leczeniu chorych. Do
popularnej tradycji należą rytualne śpiewy związane z corocznymi
świętami, melodie pasterskie, legendy epickie i tańce narodowe, które są
często wykonywane podczas uroczystości obrzędowych. W tradycjach
tadżyckich i uzbeckich da się zauważyć wiele wzajemnych oddziaływań. W
pieśniach stworzono nowe wersje mitycznych tematów zaczerpniętych z
eposów, z których część odnosi się do specyficznych rytuałów. Występują
również śpiewy liryczne na temat natury, wykonywane przy akompaniamencie
instrumentów dętych i strunowych. Zespół muzyki ludowej „Shalola”
zebrał pieśni ludowe i zrobił spis tradycyjnych instrumentów oraz
kostiumów. Członkowie grupy sporządzili również dokumentację legend,
eposów i dawnych wioskowych melodii.
Tradycja muzyczna Katta Ashula
Katta Ashula (dosłownie: wielka pieśń) jest gatunkiem muzycznym,
który jest wspólnym dziedzictwem różnych grup etnicznych zamieszkujących
Dolinę Fergańską w Uzbekistanie i inne regiony w Kirgistanie,
Tadżykistanie i Kazachstanie. Gatunek ten obejmuje śpiew, muzykę
instrumentalną, widowiska, tradycyjną poezję i sekretne rytuały.
Tematyka pieśni i przedstawień jest bardzo rozległa, od miłości po
zagadnienia filozoficzne i religijne, pozostawiając jednak przestrzeń na
improwizację przez wykonawcę. Tradycja ta jest przenoszona ustnie z
mistrza (hafiz) na ucznia drogą żmudnego treningu (usto-shogird) przez wiele lat pracy. Wykonywanie katta as hula wymaga udziału od dwóch do pięciu śpiewaków (katta ashulachi),
a charakterystycznym elementem wykonania jest trzymanie przez śpiewaków
porcelanowych talerzy blisko ust. Działają one jak rezonatory, dzięki
którym śpiewacy mogą modulować wydobywane podczas śpiewu dźwięki.
Askiya – sztuka żartów
Askiya jest gatunkiem popularnej sztuki oratorskiej, która ma
formę dialogu dwóch lub większej liczby osób, wymieniających między sobą
dowcipne komentarze na wybrany temat. Zawodnicy uprawiający tę sztukę,
na ogół mężczyźni, muszą znać tajniki języka uzbeckiego, umieć
improwizować, mieć szybki refleks i prowadzić zręczne wywody, posługując
się żartem i wykazując poczucie humoru. Mimo żartobliwej formy,
prowadzone dialogi mają niemałe znaczenie dla uwrażliwiania ludzi na
sprawy i wydarzenia społeczne, ponieważ zwracają uwagę na istotne
kwestie, a ich tematyka wynika z uważnej obserwacji codziennego życia,
Słowne zawody odbywają się często w czasie świąt ludowych, uroczystości,
rodzinnych ceremonii i podczas spotkań organizowanych w miastach i
wioskach na terenie całego Uzbekistanu. Szacuje się, że występuje
obecnie trzydzieści odmian tej sztuki, w tym niektóre formy uprawiane
przez zawodowych artystów. Każda z odmian ma odrębne cechy. Wiedza i
umiejętności związane ze słownym współzawodnictwem są na ogół
przekazywane osobom, grupom i całym społecznościom tradycyjnie, w
relacji mistrz – uczeń.
Pilaw – kultura i tradycja
Tradycyjna potrawa wschodnia, sporządzana z ryżu lub bulguru z dodatkiem warzyw, kawałków mięsa (baraniny, drobiu lub ryb) oraz dużej ilości ostrych przypraw. Dzięki specjalnej technice gotowania (również nazywanej pilawem) ziarenka ryżu pozostają osobno. Nazwa pilaw przywędrowała do języka polskiego z języka tureckiego, a pochodzi od słowa pilaw ze średniowiecznego języka perskiego. Pierwotna nazwa może pochodzić z Indii,
jednak nie znaleziono do tej pory dowodu na to, by technika gotowania
ryżu stosowana była na terenie Indii przed inwazją muzułmańską. Tradycyjnie pilaw przygotowują mężczyźni, gotując go w kotłach ustawionych poza domem w budynkach zwanych czajchanami, gdzie często urządzane są nawet zawody w przygotowywaniu najlepszego pilawu. Jest nieodłącznym elementem wszystkich świąt i uroczystości rodzinnych. W Uzbekistanie,
pilawy weselne przygotowywane są w ogromnych kotłach o średnicy 1,5 m,
tak by potrawy starczyło dla wszystkich gości weselnych zapraszanych
tradycyjne z „siedmiu sąsiedztw”.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz