Naqqāli, irańska opowieść dramatyczna

Naqqāli to najstarsza forma spektaklu teatralnego, wykonywana w Islamskiej Republice Iranu, która od dawnych czasów odgrywa tam niezwykle ważną rolę, zarówno w środowiskach arystokratycznych, jak i najniższych warstwach społecznych. Wykonawca – naqqāl – opowiada historie – wierszem lub prozą, pomagając sobie gestami i ruchami ciała, czasami także przy akompaniamencie muzyki instrumentalnej i z wykorzystaniem kolorowych obrazów namalowanych na rozwijanych planszach. Naqqālowie pełnią rolę zarówno aktorów, jak i skarbników perskiej tradycji literackiej i kulturalnej, muszą więc być bardzo dobrze zaznajomieni z lokalnymi językami i dialektami, tradycją muzyczną i środkami wyrazu. Wykonywanie naqqāli wymaga talentu, doskonałej pamięci oraz umiejętności improwizowania w takich sposób, który pozwala utrzymać uwagę widowni w napięciu. Zazwyczaj aktorzy noszą proste kostiumy, ale czasami wkładają historyczne hełmy lub fragmenty zbroi, by lepiej oddać atmosferę pola bitewnego. Żeńskie wykonawczynie naqqāli występują przed mieszaną (męsko-damską) publicznością. Przedstawienia odbywały się w kawiarniach, nomadyjskich namiotach, domach prywatnych lub miejscach historycznych, takich jak zajazdy dla karawan. Jednak stopniowy upadek popularności kawiarni i rozkwit innych form rozrywki spowodował zanik zainteresowania przedstawieniami Naqqāli. Starzenie się nielicznych już mistrzów tego widowiska i jednocześnie jego malejąca popularność wśród młodego pokolenia spowodowały dramatyczny spadek liczby kwalifikowanych wykonawców i rosnącą groźbę całkowitego zaniku tej formy przedstawień.

fuente: 유네스코와 유산 - 유네스코한국위원회

 fuente: 유네스코와 유산 - 유네스코한국위원회

Dziedzictwo niematerialne w Kenii

Tradycje i praktyki ludu Mijikenda związane z Kayas
Lud Mijikenda obejmuje dziewięć grup etnicznych, mówiących językami Bantu, zamieszkujących tereny lasów Koya na wybrzeżu Kenii. Tożsamość Mijikenda jest wyrażana przez tradycje ustne i widowiska związane ze świętymi lasami, które są także cennym źródłem roślin leczniczych. Tradycje te i praktyki są podstawą norm etycznych i systemów rządów. Obejmują m.in. modlitwy, składanie przyrzeczeń, ryty pogrzebowe i zaklęcia, talizmany, nadawanie imion nowonarodzonym, inicjacje, rozstrzyganie sporów, małżeństwa i koronacje wodzów. Kayas to ufortyfikowane osady leśne, których kulturowa przestrzeń jest podstawą do zaistnienia żywych tradycji, które podkreślają tożsamość, ciągłość i jedność ludu Mijikenda. Korzystanie z naturalnych zasobów w ramach Kayas jest regulowane poprzez tradycyjną wiedzę i praktyki, które przyczyniały się do zachowania ich bioróżnorodności. Kumbi, Rada Starszych, jest strażnikiem Kayas i związanych z nim zwyczajów. Dziś jednakże, w wyniku migracji do miast, członkowie ludu Mijikenda stopniowo opuszczają tradycyjne osady i zapominają o związanych z nimi tradycjach.

 fuente: 유네스코와 유산 - 유네스코한국위원회


Taniec Isukuti społeczności Isukha i Idakho

Taniec jest wykonywany w czasie tradycyjnych uroczystości, organizowanych przez społeczności Isukha i Idakho w zachodniej Kenii. Jest to bardzo rytmiczny taniec, wykonywany z dużą energią, w szybkim tempie i z pasją. Wtóruje mu gra na bębnach i śpiewanie pieśni. Taniec jest ważnym elementem kultury i ma wpływ na harmonijne współistnienie rodzin i społeczności. Wykonywany jest z różnych okazji i towarzyszy poszczególnym etapom życia ludzi (narodzinom, obrzędom inicjacyjnym, weselom i pogrzebom), a także obchodom rocznic, inauguracjom, świętom religijnym, imprezom sportowym czy innym wydarzeniom. Nazwa tańca pochodzi od bębnów. Muzyka wykonywana jest na trzech bębnach (dużym, średnim i małym), a zazwyczaj także na rogu antylopy i metalowych grzechotkach. Tańcem kieruje solista, śpiewający pieśni na różne tematy. Narzuca on rytm muzykom grającym na bębnach i tancerzom, którymi są mężczyźni i kobiety, ustawieni w dwóch osobnych rzędach. Zwyczaje związane z tańcem Isukuti zanikają, a sam taniec jest coraz rzadziej wykonywany. Starsi przedstawiciele społeczności nie znajdują następców, którym mogliby przekazać swoją wiedzę i umiejętności. Przeszkodą dla kontynuowania tradycji jest również brak środków i materiałów. Wielu twórców wybiera dzisiaj bardziej dochodową działalność, a publiczność coraz częściej woli widowiska współczesne. 

                                                                            fuente: Unesco

Technologia budowania wodoszczelnych przedziałów w chińskich dżonkach

Wywodząca się z prowincji Fujian technologia stosowana w kadłubach chińskich dżonek umożliwia konstruowanie statków oceanicznych zaopatrzonych w wodoszczelne przedziały. Takie przegrody pozwalają utrzymać statek na powierzchni i zapobiegają przepuszczaniu wody do innych kabin w przypadku uszkodzenia jednego lub kilku pomieszczeń. Dżonki budowane są głównie z drewna kamforowca, sosny i jodły przy użyciu tradycyjnych narzędzi stolarskich. Kluczowe dla tej metody konstrukcji jest zastosowanie wręgów w kadłubie statku i uszczelnienie łączeń między deskami za pomocą włókien ramii, wapna i oleju tungowego. Prace konstrukcyjne prowadzone są pod kierunkiem wykwalifikowanego rzemieślnika, nadzorującego pracę całego zespołu. Lokalne społeczności wspierają te działania, organizując uroczystości z modlitwami o pokój i bezpieczeństwo podczas budowy i wodowania statku. Umiejętności i metody konstruowania wodoszczelnych przedziałów przekazywane są ustnie przez mistrzów tego rzemiosła uczniom. Spadek zapotrzebowania na chińskie drewniane dżonki, zastępowane statkami o stalowych kadłubach powoduje, że pozostało obecnie tylko trzech mistrzów biegle posługujących się tą technologią. Deficyt surowców podnosi także koszty budowy i w efekcie tradycyjne umiejętności są coraz rzadziej przekazywane następcom, a mistrzowie tej specjalności zmuszeni są szukać innych zajęć. 

                                          fuente: Spanish China - China.org.cn

 fuente: 유네스코와 유산 - 유네스코한국위원회

                                              fuente: legado historia - blogger

Joga. Indie

Jeden z sześciu ortodoksyjnych (tzn. uznających autorytet Wed) systemów filozofii indyjskiej, zajmujący się związkami pomiędzy ciałem i umysłem. Poprzez odpowiedni trening ciała (w tym ascezę), dyscyplinę duchową (medytację) i przestrzeganie zasad etycznych joga deklaruje możliwość rozpoznania przez praktykującego natury rzeczywistości. W ujęciu religijnym prowadzić ma to do przezwyciężenia prawa karmana i wyzwolenia z kręgu wcieleń (sansara). W celu zniesienia uciążliwości związanych z intensywną praktyką (np. długotrwała medytacja) znacznie rozwinęła się jedna z jej gałęzi zwana hathajogą, w świecie zachodnim utożsamiana z zestawem ćwiczeń fizycznych i umysłowych, uprawianych głównie dla zdrowia. Najstarsze ślady, utożsamiane przez naukowców z jogą, odnalezione zostały na stanowiskach archeologicznych związanych z pierwszymi miastami doliny Indusu. Należały one do rodzimej cywilizacji powstałej przed przybyciem indoeuropejskich Ariów, a ich największy rozkwit przypadał na lata 2300–1500 p.n.e. 

                                                  fuente: Outlook India

                                                           fuente: Provincia

                                                               fuente: 0223

Kultura Haenyeo (kobiet nurków) w Czedżu. Korea Południowa

Miejsce pracy haenyeo to Morze Żółte. Nurkują w nim na głębokość 20, czasami nawet 30 metrów bez specjalistycznego ekwipunku nurków oraz bez butli z powietrzem. Pod wodę schodzą ubrane wyłącznie w prosty kombinezon, płetwy, gogle i rękawice. Na jednym wdechu spędzają tam ok. dwie-trzy minuty. W tym czasie polują na ośmiornice, jeżowce czy ślimaki morskie. Spędzają w wodzie nieprzerwanie 5-7 godzin. Wynurzają się tylko, by zaczerpnąć powietrza i w razie potrzeby zmienić miejsce połowów. Nurkować mogą tylko w ustalone odgórnie 12 dni w miesiącu. Praca haenyeo ma charakter wybitnie kolektywistyczny. Zgodnie z koreańskim prawem, poławiaczki nie mogą pracować na własną rękę. Zawsze – ze względów bezpieczeństwa – nurkują w grupie. Każda z kobiet-nurków musi być też zrzeszona w jednej ze 100 specjalnych spółdzielni istniejących na Jeju.

                                                fuente: 하늘문화신문

                                                      fuente: Las2orillas

                                                    fuente: 중도일보

Lalkarstwo w Czechach i na Słowacji

 Najwcześniejsze zapisy i ryciny dotyczące czeskiego teatru lalek pochodzą z XVI i XVII stulecia. W wieku XVIII teatr ten miał już solidne podstawy uformowane przez wędrowne angielskie, później niemieckie lub holenderskie trupy aktorów. W ten sposób ukształtował się też klasyczny repertuar lalkowy, oparty na motywach dzieł Marlowa, Szekspira czy Moliera, potem także na librettach oper oraz motywach apokryficznych czy bilijnych. Od połowy XVII wieku lalkarze czescy coraz częściej przemawiali do publiczności w ich rodzimym języku, co  stało się niezwykle ważnym elementem przechowania, a potem budzenia świadomości narodowej Czechów. W drugiej połowie XIX wieku zainteresowanie teatrem lalek w Czechach rozwijało się i wyraźnie oddziaływało także na Słowaków. Z końcem XIX i początkiem XX wieku zarówno w Czechach, jak i na Słowacji teatr lalkowy stał się własnością wszystkich. Obok wciąż istniejących wędrowych trup czy aktorskich rodzin prezentujących swe lalkowe widowiska na ulicach i placach powstawało mnóstwo amatorskich grup teatralnych, a niemal w każdej rodzinie pojawił się domowy teatrzyk lalek.

                                              fuente: Školský servis - TERAZ.sk

                                                           fuente: Wikipedia

                                      fuente: Union Internationale de la Marionnette

Pilaw w Tadżykistanie i Uzbekistanie

Tradycyjna potrawa wschodnia, sporządzana z ryżu lub bulguru z dodatkiem warzyw, kawałków mięsa (baraniny, drobiu lub ryb) oraz dużej ilości ostrych przypraw. Dzięki specjalnej technice gotowania (również nazywanej pilawem) ziarenka ryżu pozostają osobno. Ziarenka ryżu są najpierw dokładnie myte, a nawet namaczane przez noc. Potem ryż jest gotowany w otwartym garnku, a tuż przed ugotowaniem garnek jest przykrywany, ogień redukowany i ryż jest parowany przez ok. pół godziny lub dłużej. Potrawa gotowana jest w kotle kazan, do którego następnie dodawany jest ryż. Wszystko zalewane jest wodą na wysokość równą odległości od czubka palca do pierwszego stawu, zagotowywane a potem parzone. W potrawce gotowane są cebule i żółta marchew. Tradycyjnie pilaw przygotowują mężczyźni, gotując pilaw w kotłach ustawionych poza domem w budynkach zwanych czajchanami, gdzie często urządzane są nawet zawody w przygotowywaniu najlepszego pilawu. Pilaw jest symbolem gościnności, wspólnoty i tożsamości. Jest nieodłącznym elementem wszystkich świąt i uroczystości rodzinnych. Nazwa pilaw pochodzi od słowa pilaw ze średniowiecznego języka perskiego. Pierwotna nazwa może pochodzić z Indii, jednak nie znaleziono do tej pory dowodu na to, by technika gotowania ryżu stosowana była na terenie Indii przed inwazją muzułmańską. Pierwsze wzmianki o pilawie pochodzą z XIII wieku; wzmiankowany jest w średniowiecznych arabskich książkach kucharskich Kitab at-Tabich autorstwa Al-Baghdadiego oraz Kitab al-Wusla ila al-Habib z terenów Syrii. XIII-wieczne przepisy arabskie dokładnie podawały technikę gotowania sypkiego ryżu, gdzie ziarenka ryżu miały być osobno jak ziarenka pieprzu.

                                                           fuente: Unesco


                                                         fuente: Азия-Плюс


                                                   fuente: Cocina y Vino

Charreada. Meksyk

Charreada są to zawody przypominające rodeo. Biorą w niej udział zwierzęta hodowane w meksykańskich gospodarstwach. Pojawiły się w Meksyku wraz z konkwistą (przywiezione z hiszpańskiej Salamanki). Maję swój początek w XVI wieku, kiedy po raz pierwszy przywieziono do Meksyku konie. Wszystko zaczęło się w hacjendach, gdzie zaczęto używać koni, a wraz z nimi lassa, do zarządzania hodowlą bydła. Jako sport, polegała najpierw na siłowaniu się z młodym bykiem. Charro (kowboj) miał złapać go za ogon, a następnie owijać ten ogon wokół nogi zwierzęcia tak długo, aż się ono przewróci. Już na początku XIX wieku w całym kraju organizowano słynne pokazy umiejętności charros, jednocześnie będące konkursami (charrreada). Rywalizowały w nich drużyny charros z sąsiednich hacjend. Z czasem ta dyscyplina rozwinęła kilka konkurencji, a nawet utworzono osobną kategorię dla kobiet. Charreada odbywa się w lienzo charro, czyli arenie, która z jednej strony otwiera się alejką. Została ona zaprojektowana specjalnie na potrzeby charrerii. Zaczyna się pochodem i przedstawieniem uczestników konkursu. Następnie rozgrywanych jest 10 konkurencji, w których rywalizują drużyny z różnych hacjend: w pierwszej z nich prezentuje się wszystkie umiejętności konia – od galopu po „chód” bokiem czy „taniec” w miejscu. W następnej należy maksymalnie rozpędzić konia, a następnie ostro zahamować na jak najkrótszym odcinku. Kolejna konkurencja wymaga od trzech charros związania tylnych nóg konia, a następna zawiązania bykowi ogona wokół nogi, doprowadzając do jego upadku.

                                                        fuente: Telemundo

                                                        fuente: Noticias énfasis

                                               fuente: Mexico Extraordinario

Tradycyjne techniki włókiennicze grupy etnicznej Li, chińska technika druku

Tradycyjne techniki włókiennicze grupy etnicznej Li

Są stosowane do wytwarzania z bawełny, konopi i innych włókien ubrań i tkanin codziennego użytku. Stosowane techniki, takie jak ikat, dwustronne haftowanie, splot żakardowy, są przekazywane przez matkę córkom od najmłodszych lat drogą ustną i poprzez praktyczną naukę. Kobiety Li tworzą wzory na tkaninach używając jedynie swojej wyobraźni i wiedzy o tradycyjnych motywach. Brak języka pisanego sprawia, że użyte wzory są kroniką lokalnej historii i legend oraz wyrazem wierzeń, zwyczajów, zakazów, tradycji i stylu życia grupy Li. Wzory używane na tkaninach odzwierciedlają także różnice między pięcioma dialektami, którymi posługują się mieszkańcy wyspy. Stroje i tkaniny stanowią nieodzowną część wielu wioskowych uroczystości, jak obrzędy religijne, święta, wesela i inne, na które kobiety Li przygotowują odpowiednie stroje i wzory. Jednakże w ostatnich latach liczba kobiet posiadających umiejętność tkania i haftu gwałtownie spada, w związku z czym zachowanie tradycyjnych technik tkackich grupy Li jest poważnie zagrożone i wymaga pilnej ochrony.

                                                            fuente: Unesco

                                                             fuente: Unesco


Chińska technika druku z zastosowaniem drewnianych ruchomych czcionek

Jedna z najstarszych na świecie technik druku przy użyciu drewnianych ruchomych czcionek zachowała się w powiecie Rui w prowincji Zhejiang, gdzie stosowana jest do sporządzania i drukowania genealogii rodów. Mężczyźni są przyuczani do kreślenia i wycinania chińskich znaków, umieszczanych następnie na matrycy i drukowanych. To zadanie wymaga bogatej wiedzy historycznej i doskonałej znajomości klasycznej chińskiej gramatyki. Kobiety zajmują się cięciem papieru i oprawą wydrukowanych genealogii. Ruchome znaki mogą być używane wielokrotnie do montowania kolejnych matryc. W ciągu roku rzemieślnicy gromadzą komplety drewnianych znaków i narzędzi drukarskich w hali przodków lokalnej społeczności, gdzie ręcznie składają tekst i drukują genealogie. Ukończeniu prac towarzyszy uroczystość, w trakcie której zecerzy umieszczają tekst w zamkniętych pudełkach, by zapewnić mu bezpieczne przechowywanie. Techniki druku za pomocą drewnianych ruchomych czcionek są przekazywane w ramach rodziny ustnie, z pokolenia na pokolenie i w sposób nieformalny. Gwałtowny spadek liczby rzemieślników posługujących się tą technologią spowodowany jest koniecznością odbywania intensywnych szkoleń, potrzebnych do opanowania tych umiejętności, niskim poziomem dochodowości tego zajęcia, upowszechnieniem technologii druku komputerowego, a także malejącym zainteresowaniem sporządzaniem genealogii rodów. Obecnie pozostało tylko 11 osób w wieku powyżej 50 lat, które opanowały umiejętność posługiwania się całym zestawem technik drukowania.

                                                           fuente: Unesco

                                                            fuente: Unesco

Oshituthi shomagongo, święto owoców maruli. Namibia

Święto jest obchodzone w ciągu 2–3 dni na przełomie marca i kwietnia. Obchody gromadzą przedstawicieli ośmiu społeczności Aawambo z północy Namibii. W czasie święta spożywany jest napój z owoców maruli zwany omagongo. Do mężczyzn należy wyrób małych drewnianych czarek i bukłaków oraz szpikulców z rogu do nakłuwania owoców, a do kobiet wyplatanie koszyków i wyrób glinianych naczyń. Po zebraniu dojrzałych owoców i wyciśnięciu soku, kobiety nastawiają sok w glinianych naczyniach, w których fermentuje on od dwóch do siedmiu dni. Dzieci pomagają przy wykonywaniu tych czynności. W czasie zajęć kobiety prowadzą rozmowy o sprawach, które ich dotyczą, na przykład o problemach rodzinnych, śpiewają tradycyjne pieśni, recytują poezję, wymieniają się doświadczeniami związanymi z wyplataniem koszyków czy wyrobem glinianych naczyń. Święto gromadzi starszych i młodszych członków wspólnot, sprzyjając dzieleniu się wiedzą i umiejętnościami, przekazywanymi nieformalnie za pomocą obserwacji, aktywnego uczestnictwa i współzawodnictwa. Kiedy napój jest gotowy, podaje się go uczestnikom święta i gościom wraz z tradycyjnymi daniami.

                                                                fuente: Unesco

                                                              fuente: Unesco

                               fuente: Coastweek - The most from the coast

Kultura pieczenia i dzielenia się chlebem: lawaszem. Azerbejdżan, Iran, Kazachstan, Kirgistan,Turcja

Lawasz, katyrma, jupka, jufka odgrywa szczególnie ważną rolę w kuchni ormiańskiej, znany jest także w Iranie, Gruzji, Azerbejżanie, na Krymie i niektórych rejonach Turcji, a także w Libanie i Syrii. Tradycyjny lawasz jest wypiekany w tonirze – glinianym piecu o stożkowatym kształcie, zagłębionym w podłodze. Ciasto przygotowuje się z mąki pszennej, wody i soli, następnie dodaje się zakwas. Współcześnie stosowane są też czasem drożdże. Po wyrośnięciu ciasto dzieli się na kawałki po ok. 200-300 g. Potem rozciąga się je (lub rozwałkowuje) na cienkie placki o wymiarach 30 x 60 cm i grubości ok 1,5 milimetra. Następnie placki nakładane są na specjalną owalną formę w kształcie wałka– tzw. batat. Bataty z ciastem szybkim ruchem przykłada się do rozgrzanych ścian pieca, a placki przyklejają się do ścian. Pieczenie trwa od 30 sekund do jednej minuty. Wypiekiem zajmują się kobiety, mężczyźni stawiają piece i konstruują narzędzia. Kobiety wypiekają lawasz zbiorowo, przy czym obowiązuje podział pracy przypominający pracę przy taśmie – jedna kobieta wyrabia ciasto, druga je rozciąga i formuje placki, trzecia przykleja placki do ścian pieca a czwarta – najbardziej doświadczona – decyduje, kiedy lawasz jest upieczony i wyciąga go z pieca przy pomocy specjalnego długiego metalowego narzędzia. Lawasz podawany jest do każdego posiłku. Zawija się w niego kawałki mięsa, ser i warzywa.

W tradycji ludowej lawasz ma moc niszczenia zła, ściągania obfitości i oczyszczania domostw.

Pełni funkcję obrzędową podczas wesel – nakładany jest na ramiona panny młodej i pana młodego w celu zapewnienia pomyślności i płodności. Tradycja ta zakorzeniona jest w micie o ślubie boga ognia Vahagna z boginią miłości Astghik. Aramazd – ojciec wszystkich bogów i bogiń, twórca nieba i ziemi – położył na ramionach Astghik biały lawasz. W drodze do domu pana młodego, lawasz spadł a Astghik, przejęta ślubem, nic nie zauważyła. Rozgniewało to bardzo Aramazda, który oznajmił, że ta która upuszcza lawasz na ziemię nigdy nie będzie żoną i matką. Ślub został przerwany a Astghik i Vahagn pozostali kochankami. 

                                                   fuente: fr.ichvideo.com


                                                           fuente: Mangal.Web.Tr


                                                         fuente: IstanBliss