Przestrzeń kulturowa plemion Jaaral i Degal
Obejmuje rozległe tereny pastwisk użytkowanych przez
lud Fula na obszarze wewnętrznej delty Nigru. Święta plemion Jaaral i
Detal mają miejsce dwa razy w roku, przy okazji spędu bydła, które w
porze suchej wędruje przez pustynne tereny Sahelu aż do obszarów
zalewowych wewnętrznego Nigru. Uroczystości odbywają się zawsze w
sobotę, ponieważ według wierzeń ludu Fula jest to dzień szczególnie
pomyślny. Dokładna data święta wyznaczana jest zależnie od poziomu wody w
rzece i stanu pastwisk.
Święto tradycyjnie staje się okazją do prezentacji
różnorodnych form artystycznego wyrazu. Organizowane są konkursy na
najpiękniej udekorowane stada, pasterze recytują wiersze opowiadające o
przygodach, które przeżyli w trakcie długiej wędrówki ze stadami bydła.
Młode kobiety wkładają odświętne stroje i biżuterię, by w ten sposób
uhonorować pasterzy, wychwalanych także w pieśniach.
Uroczystości, których historia sięga XIV wieku i
początków osadnictwa Fulanów w tym regionie, stanowią nieodłączne
elementy stylu życia tych plemion. Nowe zasady gospodarowania
pastwiskami, wyznaczenie szlaków wędrówek bydła i miejsc ich spędu,
znacznie usprawniły organizację tych uroczystości, nadając im większe
znaczenie i bardziej masowy charakter. Przybywają na nie przedstawiciele
wszystkich grup etnicznych i zawodowych z okolic delty Nigru: Fulanie
hodujący bydło, rolnicy Marka lub Nono uprawiający ryż, Bambara
uprawiający proso i Bozo utrzymujący się z połowu ryb. W ten sposób
święta organizowane przez Jaaral i Degal przyczyniają się do odnowienia
dawnych plemiennych klanów i wzmacniają w poczucie więzi społecznych
ludów zamieszkujących te terytoria.
fuente:
Unesco
fuente:
Unesco
Ceremonia zmiany dachu na budynku Kamablonu w Kangabie
Lud Malinke i inne okoliczne plemiona z regionu Manden, w
południowo-zachodnim Mali, organizują co siedem lat w wiosce Kangaba
ceremonię związaną z kładzeniem nowego dachu na Domu Spotkań (House of
Speech), zwanym Kamablon. Zbudowany w 1653 roku w formie rotundy,
skrywa obiekty i meble o symbolicznym znaczeniu dla społeczności i
służy jako wioskowy dom spotkań (village senate). Strażnikami
dziedzictwa Kamablon i organizatorami ceremonii są członkowie klanu
Keita, potomkowie założyciela Imperium Mali Sundiaty Keita, oraz grioci i
mężczyźni z rodu Diabate. Układanie nowego dachu na Domu przywołuje do
życia historię i kulturę regionu Manden poprzez ustne tradycje. Jest
okazją do wzmocnienia więzi społecznych, rozwiązywania konfliktów i
przewidywania, co może się wydarzyć przez kolejne 7 lat. Przez pięć
kolejnych dni, młodzi mężczyźni w wieku od 20 do 21 lat zdejmują stary
dach i pokrywają Dom nowym, pod nadzorem starszyzny, dla której jest to
okazja do przekazania swojej wiedzy na temat Domu, jego konstrukcji,
historii i symbolicznego znaczenia dla wspólnoty. W tym czasie grioci z
pobliskiej wsi Kela opowiadają historie regionu Manden i wspominają
chwałę króla Sundiaty.
fuente:
Unesco
Karta z Kurukan Fuga
Edykt Sundiaty Keïty z 1236 roku, po założeniu imperium Mali, w którym skodyfikowano organizację władzy, ograniczenia i obowiązki, obronę praw człowieka
i swobód obywatelskich, ochronę działalności zawodowej oraz ochronę
osób i ich mienia. Uważany za jedną z pierwszych deklaracji praw
człowieka i jedną z najstarszych konstytucji świata, przekazywaną drogą ustną.
Najważniejsze ustalenia Karty przyznawały prawo do życia i do
nietykalności fizycznej, gwarantowały wolność wypowiedzi i handlu,
wzywały do wzajemnego zrozumienia i pokoju społecznego pomiędzy różnymi
grupami etnicznymi, gwarantowały integralność kraju, ochronę jego
ludności oraz bezpieczeństwo wyżywienia, wzywały do poszanowania
niewolników, wrogów i obcokrajowców.
Karta dzieliła mieszkańców imperium Mali na klany, określając ich
pozycję i rolę społeczną, w tym na klany odpowiedzialne za obronę kraju,
za nauczanie oraz zajmujące się handlem i rzemiosłem. Karta uznawała prawo kobiet do uczestnictwa w życiu publicznym.
fuente:
Africanidad
Obrzęd mądrości tajnego stowarzyszenia Kôrêdugaw
Tajne stowarzyszenie Kôrêdugaw to rytuał mądrości, mający
kluczowe znaczenie dla tożsamości kulturowej malijskich plemion Bambara,
Malinké, Senufo i Samogo. Zarówno wtajemniczeni, jak i nowo przyjmowani
członkowie stowarzyszenia, wkładają na siebie zużyte, potargane ubrania
oraz naszyjniki z ziaren czerwonej fasoli i rozmaitych innych
przedmiotów, wywołując śmiech swoim zachowaniem, znamionującym
zamiłowanie do obżarstwa i złośliwych dowcipów. Jednocześnie obdarzeni
są błyskotliwą inteligencją i mądrością. Stowarzyszenie uczy i wychowuje
dzieci, przygotowując je do funkcjonowania w społeczeństwie i radzenia
sobie z problemami. Członkowie tajnego stowarzyszenia pełnią także role
społecznych mediatorów, występują także na festiwalach i przy wielu
innych okazajch. Kôrêdugaw są także zielarzami i tradycyjnymi
uzdrowicielami, którzy swoją wiedzę na temat roślin wykorzystują do
leczenia chorób i bezpłodności, odczyniania uroków i sprowadzania
błogosławienstwa. Są symbolami hojności, tolerancji, nieagresji i
mistrzostwa wiedzy, ucieleśnieniem reguł postępowania, które wpajają
innym. Członkiem stowarzyszenia można zostać niezależnie od płci,
pochodzenia społecznego, przynależności do grupy zawodowej, etnicznej
czy religijnej. Osoba staje się Kôrêduga drogą dziedziczenia,
polecenia wydanego przed duchy lub szkolenia pod okiem mistrza. Wiedza
ogólna i specjalistyczna przekazywane są podczas dorocznej ceremonii
inicjacyjnej.
fuente:
Unesco
Sanké mon, rytuał wspólnego połowu ryb
Ma miejsce w mieście San, leżącym w regionie Ségou w każdy drugi
czwartek siódmego miesiąca wg księżycowego kalendarza i ma na celu
uczczenie rocznicy założenia miasta. Rytuał rozpoczyna się od złożenia
ofiary z kogutów, kóz i darów mieszkańców miasta duchowi stawu Sanké.
Następnie rozpoczyna się właściwy połów, który trwać może nawet
kilkanaście godzin i odbywa się z użyciem małych i dużych sieci. Po
zakończeniu połowu odbywa się na placu taniec w maskach, w wykonaniu
tancerzy z grupy Buwa z San i sąsiednich wiosek. Tancerze odziani są w
tradycyjne stroje, nakrycia głowy dekorowane muszlami i piórami, tańczą w
rytm muzyki wybijanej przez różne bębny. Sanké mon oznacza
nadejście pory deszczowej, jest okazją do wspólnego świętowania,
prezentacji sztuki i rzemiosła, a przede wszystkim dzielenia się
umiejętnościami związanymi ze sztuką połowu ryb. Święto jest też wyrazem
współpracy, solidarności i pokoju panującego między członkami grup
biorących udział w rytuale. W ostatnich latach rytuał wyraźnie stracił
na popularności, co zagraża jego dalszemu istnieniu.
fuente:
La casa de Polimaimena - WordPress.com
fuente:
variedades - blogger
Tańce z maskami i kukłami w Markali
Odbywają się z okazji obrzędowego święta ludów
bambara, bozo, marka i somono w Markali. Śpiewającym piosenki tancerzom
w maskach i tancerzom z kukłami towarzyszy muzyka tam-tamów.
Poszczególne maski i kukły wyobrażające zwierzęta, którym przypisuje się
określone cechy ludzkie, symbolizują świętą więź człowieka z przyrodą. W
czasie pory suchej młodzi chłopcy są przygotowywani do wejścia w
dorosłe życie. Inicjacja ma miejsce w świętym gaju, nad brzegiem rzeki
Niger, gdzie chłopcy nabywają umiejętności przekazywanych im przez
starszych. Obrzędy kończą się ucztą i składaniem ofiar duchom
opiekuńczym i ciemnym mocom, w celu uzyskania ich zgody na osiągnięcie
statusu mężczyzny, który ma prawo nosić maskę i wykonywać taniec. Po
spełnieniu obrzędów obchodzi się święto zbiorów, w czasie którego
różnorodność lokalnych kultur znajduje wyraz w modłach, muzyce, śpiewie i
tańcu. Wita się wtedy rozpoczęcie pory połowu ryb, wspólnego lub
indywidualnego. Święto ilustruje jedność, dialog, tolerancję i ciągłość
tożsamości kulturowej, wyrażającą się w wielu kulturach Markali i
sąsiednich wiosek.
fuente:
Unesco
fuente:
Unesco
fuente:
Unesco