Dawna forma opowiadania historii wywodząca się z indonezyjskiej wyspy
Jawa. Przez dziesięć wieków wajang rozwijał się zarówno na dworach
królewskich Jawy i Bali, jak też na wsiach. Obecnie jest wystawiany
także na wyspach Lombok, Madura, Sumatra i Borneo, gdzie rozwinęły się
lokalne style przedstawień i akompaniamentu muzycznego. Przedstawienia
wajang robią silne wrażenie głównie dzięki samym lalkom. Zrobione
ręcznie, wyraźnie różnią się między sobą wielkością, kształtem i stylem
wykonania, jednak przeważają wśród nich dwa podstawowe typy:
trójwymiarowa drewniana lalka (wajang klitik lub golèk) oraz płaska
skórzana lalka – cień (wajang kulit) poruszana na tle podświetlanego
ekranu. Oba typy lalek mają stylizowane kostiumy i ruchome części ciała.
Mistrz lalkarz (dalang) delikatnie porusza rękami lalki za pomocą
przymocowanych do niej cienkich patyczków. Dla zwiększenia dramaturgii
pieśniarze i muzycy grają skomplikowane melodie na instrumentach z brązu
i bębnach ze skóry dzikich zwierząt. W przeszłości lalkarze byli
uważani za ludzi wysoko wykształconych, ekspertów w dziedzinie
literatury, którzy poprzez swoją sztukę przekazują wartości
filozoficzne, moralne i estetyczne. Słowa i czyny bohaterów komediowych,
uosabiających „zwykłego człowieka”, służyły jako akceptowany środek
wyrażania krytyki na temat drażliwych kwestii społecznych i
politycznych. Uważa się, że ta szczególna rola teatru wajang mogła
przyczynić się do jego przetrwania przez wieki. W opowiadaniach wajang
występują bohaterowie zapożyczeni z lokalnych mitów i dawnych hinduskich
eposów, a bohaterowie znanych perskich opowiadań odgrywają ważną rolę w
charakterystycznych stylach narracyjnych, które rozwinęły się na Jawie i
Lombok. Repertuar i techniki przedstawień były przekazywane ustnie
wewnątrz nieformalnych rodzinnych kręgów lalkarzy, muzyków i
rękodzielników wykonujących lalki.
Indonezyjski Kris
Sztylet lub puginał malajski, zwykle o wężowatej klindze z bruzdami i często małą haczykowatą wypustką. Długość jego głowni wynosi około 30–40 cm. Sztylet stał się narodowym symbolem Malezji.
Zazwyczaj uzupełnia galową garderobę arystokracji. W swoim
charakterystycznym kształcie pojawił się dopiero około wieku XIII,
jednak jego tradycja ma korzenie w prehistorii. Najwcześniej pojawił się
na Jawie w
IV wieku, w późniejszym okresie pojawiły się różne lokalne odmiany. Stanowi obiekt czci niemal religijnej, ofiaruje się mu kwiaty, kadzidła i
żywność. Dla nabrania mocy magicznej wbijano kris w ciało węża. Również
sama forma klingi nawiązuje do symboliki węża naga. Czcią darzono również wytwórców, zwanych empu, przypisując im znajomość magii. Wykorzystywali oni, oprócz zwykłego żelaza, również żelazo pochodzące z meteorytów,
uzyskując odpowiedni efekt dekoracyjny (skuwano 3 warstwy miękkiej
stali lub żelaza z żelazem pochodzącym z meteorów zawierającego ok. 3% niklu). Rękojeść dawnych krisów nawiązuje natomiast do postaci ludzkiej.
Indonezyjski batik
Technika malarska polegająca na kolejnym nakładaniu wosku i kąpieli tkaniny w barwniku,
który farbuje jedynie miejsca nie zamaskowane warstwą wosku. Dla
uzyskania specjalnych efektów proces woskowania i farbowania można
powtarzać wielokrotnie. Wzory na tkaninie, najczęściej bawełnianej, uzyskuje się przez
pokrywanie płótna gorącym woskiem. Używa się do tego pędzla, patyczka,
szpatułki i tjantingu (przyrządu do malowania na tkaninach). Następnie
tkaninę zanurza się w zimnej kąpieli barwiącej. Miejsca pokryte woskiem
pozostają niezabarwione. Po wysuszeniu można nałożyć kolejną woskową
fazę wzoru i ponownie barwić w ciemniejszym barwniku. Czynność tę
powtarza się wielokrotnie. Po wykonaniu projektowanego wzoru tkaninę
prasuje się przez biały papier.
Indonezyjski angklung
Tradycyjny instrument indonezyjski używany w obrzędach rytualnych ku czci bogini ryżu i płodności Dewi Sri związanych z sadzeniem ryżu i żniwami, a także podczas uroczystości związanych obrzezaniem. Instrumenty wytwarzane są z bambusa, który jest ścinany w ciągu dwóch tygodni w roku, kiedy słychać śpiew cykad. Łodyga bambusa jest ścinana co najmniej na wysokości trzech pierścieni nad ziemią, tak by korzenie mogły się dalej rozrastać. Wiedza na temat angklungu przekazywana jest ustnie z pokolenia na pokolenie, a także coraz częściej w placówkach edukacyjnych. Angklung składa się z prostokątnej ramy bambusowej, na której zawieszone
są najczęściej dwie, trzy lub cztery rurki bambusowe z wypustkami na
dole, nastrojone do jednego dźwięku w różnych oktawach, najczęściej w odstępach jedno- i trzyoktawowych. Instrument ma znaczenie symboliczne. Każdy angklung ma przynajmniej parę rurek – żaden człowiek nie powinien izolować się lecz żyć w społeczeństwie. Większe i mniejsze rurki bambusowe symbolizują ochronę jaką więksi i bogatsi powinni zapewniać mniejszym i biedniejszym.
Angklung brzmi przyjemnie gdy większe i mniejsze rurki poruszają się
jednocześnie – każdy musi być świadomy swoich praw i obowiązków, gdyż
tylko tak można zapewnić harmonijne życie.
Rurki zaaranżowane są od największej do najmniejszej – każdego dnia
należy starać się, by kolejny dzień był lepszy od poprzedniego. Trzy rurki angklangu symbolizują tritangt – czynienie dobra myślą, uczynkiem i słowem.
Taniec Saman
Jest częścią kulturalnego dziedzictwa plemienia Gayo zamieszkującego
prowincję Aceh na Sumatrze. Chłopcy i młodzi mężczyźni wykonują ten
taniec siedząc na piętach lub klęcząc w ciasnych rzędach. Każdy z nich
ma na sobie czarny strój haftowany w motywy plemienne, symbolizujące
przyrodę i szlachetne wartości. Wódz siedzi pośrodku i przewodzi
śpiewom, wykonywanym głównie w języku Gayo. Pieśni, które mają walor
wskazówek dla członków społeczności, mogą mieć charakter religijny,
romantyczny lub humorystyczny. Tancerze klaszczą w dłonie, biją się w
piersi, strzelają z palców i wyginają ciała w rytm muzyki – zgodnie lub
przeciwstawnie do ruchów osoby siedzącej naprzeciwko. Ruchy taneczne
przedstawiają życie codzienne plemienia i środowisko naturalne. Taniec Saman jest wykonywany podczas wyjątkowych okazji – świąt
narodowych i religijnych, umacniając związki między mieszkańcami
poszczególnych wiosek, którzy zapraszają się wzajemnie do tańca.
Niestety, obrzędy te mają miejsce coraz rzadziej.
Noken – wyrób wielofunkcyjnych toreb, rękodzielnictwo ludności Papui
Noken oznacza torbę wykonywaną techniką wiązania lub wyplatania z
łyka lub liści, przez ludność zamieszkującą regiony Papui i Papui
zachodniej w Indonezji. Torby służą zarówno mężczyznom, jak i kobietom
do przenoszenia płodów rolnych, ryb złowionych w morzu lub jeziorze,
drewna na opał, a także niemowląt i małych zwierząt. Używane są na
zakupy i do układania rzeczy w domu. Nosi się je z okazji tradycyjnych
świąt i ofiarowuje innym na znak pokoju. Techniki wyrobu toreb są różne w
poszczególnych społecznościach, ale na ogół ścina się gałęzie, łodygi
lub korę niewielkich drzew lub krzewów, opala w ogniu i moczy w wodzie.
Powstałe w ten sposób drewniane włókna suszy się i poddaje obróbce w
celu uzyskania liny lub sznurka, które niekiedy barwi się naturalnymi
barwnikami. Ze sznurka wyplata się różnego rodzaju siatki. Wymaga to
wielkiej zręczności manualnej, koncentracji i zmysłu artystycznego.
Nauka zajmuje kilka miesięcy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz