Cztery nabatejskie miasta: Haluza, Mamszit, Agdad i Sziwta, wraz z ich
twierdzami i rolniczym krajobrazem Pustyni Negew, rozciągają się wzdłuż
dróg prowadzących do śródziemnomorskiego krańca handlowych szlaków
kadzidlanych i przyprawowych. Razem stanowią przykład miast, które
rozkwitły dzięki nadzwyczaj intratnemu handlowi kadzidłem i mirrą,
przywożonym z południowej Arabii nad Morze Śródziemne od III wieku
p.n.e. aż do II wieku po Chrystusie. Pozostałości złożonych systemów
irygacyjnych, budowle miejskie, obwarowania i karawanseraje stanowią
świadectwo tego, w jaki sposób na surowej pustyni powstawały ośrodki
handlu i rolnictwa.
Agdad (Oboda) powstało przypuszczalnie przed końcem IV wieku p.n.e. na szlaku łączącym Petrę z portami śródziemnomorskimi. W okresie hellenistycznym stanowiło ważny punkt handlowy, co poświadczają odkryte na stanowisku liczne znaleziska, w tym amfory z wyspy Rodos. W okresie bizantyjskim na akropolu wzniesiono potężną cytadelę. Ówczesne miasto miało
dwa kościoły, wzniesioną na miejscu nabatejskiej świątyni trójnawową
bazylikę północną, poprzedzoną otoczonym kolumnadą atrium
zaopatrzonym w podziemną cysternę, oraz także trójnawową bazylikę
południową noszącą wezwanie św. Teodora, którą poprzedzało kolumnowe
atrium otoczone celami mniszymi.
Haluza rozwinęła się ze stacji handlowej położonej na szlaku z Petry do Gazy, dane archeologiczne świadczą, że istniała już w III wieku p.n.e. Jej teren ograniczony był przez dwie wadi,
Nachal Besor i Nachal Atadim, z których systemem kanałów doprowadzano
do miasta wodę. Rozkwit Elusy przypada na czasy nabatejskie i okres
rządów rzymskich. W trakcie prac archeologicznych odsłonięto ruiny
teatru i ufortyfikowanego pałacu. Obronę miastu zapewniała biegnąca
frontem do dolin linia wież strażniczych W okresie tym Elusa stanowiła ośrodek kultu bogini Wenus, który utrzymał się jeszcze w jakiś czas po wprowadzeniu chrześcijaństwa.
Mamszit zlokalizowane jest na skrzyżowaniu dróg, które w starożytności prowadziły do Elatu z Jerozolimy, Gazy i Beer-Szeby oraz do Hebronu z Jerozolimy. Najstarsze zasiedlenie datowane jest na I wiek p.n.e. Ponieważ okolica była uboga w naturalne źródła wody i nadającą się do
uprawy ziemię, mieszkańcy wybudowali serię zapór w otaczających Mampsis
od wschodu, zachodu i południa wąwozach, tworząc w ten sposób zbiorniki,
magazynujące wodę z rzek okresowych, transportowaną następnie do
podziemnych cystern na terenie miasta. Około 50 roku Mampsis zostało
spustoszone przez koczowników. Odbudowane i zasiedlone na nowo za czasów
króla Rabela II, pełniło nadal funkcję stacji karawanowej.
Sziwta została założona w I wieku, ale najstarsze ślady funkcjonowania Nabatejczyków w tym rejonie są datowane na I wiek p.n.e. Można powiedzieć, że miasto miało wówczas charakter rolniczo-monastyczny
W życiu bizantyńskiej społeczności Soboty główną rolę odgrywały
wzniesione trzy kościoły, nie tylko w zakresie religijnym, ale i
publicznym, administracyjnym i ekonomicznym funkcjonowaniu jej
mieszkańców. Szczyt rozwoju miasta miał miejsce w VI w. za czasów Justyniana Wielkiego. Z tego wieku zachowały się dwa papirusy z Niccany, które wspominają o Sobocie używając arabskiej nazwy As-Subajta.
Forteca Moa
Karawanseraj Ein Saharonim
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz