System prawny społeczności Wayuu i wiedza tradycyjna jaguarowych szamanów w Yurupari. Kolumbia

System prawny społeczności Wayuu, praktykowany przez Pütchipü’üi

System, oparty na zasadach zadośćuczynienia i rekompensaty, stosowany jest w codziennej praktyce życia przez Pütchipü’üi lub palabreros (oratorów) – osoby, będące moralnymi autorytetami oraz ekspertami w rozwiązywaniu konfliktów i rozstrzyganiu debat pomiedzy mięjscowymi matrylinearnymi klanami. W sytuacji konfliktu, obie jego strony – sprawca i pokrzywdzony zwracają się o rozstrzygnięcie do Pütchipü’üi. Po przeanalizowaniu sytuacji, informuje on stosowne władze o swojej woli rozstrzygnięcia konfliktu drogą pokojową. Jeśli jego propozycja, określana słowem Pütchikalü, zostaje zaakceptowana, orator podejmuje próbę dialogu, w czasie którego pełni role mediatora, wykazując się wielką dyplomacją, rozwagą i inteligencją. Swoją symboliką system rekompensaty nawiązuje do pierwotnych obrzędów ofiarowywania naszyjników z drogocennych kamieni lub składania ofiar z bydła, owiec i kóz. Nawet najpoważniejsze przestępstwa podlegają zasadzie rekompensaty, oferowanej podczas specjalnej uroczystości, na którą zwaśnione rodziny zostają zaproszone w celu pojednania i przywrócenia wzajemnych harmonijnych relacji. Rolę Pütchipü’üi może pełnić osoba, piastująca w rodzinie pozycję wujka ze strony matki –  wysoce szanowaną w matrylinearnym systemie klanowym – a także szczycąca się postępowaniem opartym na głębokich zasadach moralnych i etycznych.

                                                       fuente: Unesco

Wiedza tradycyjna jaguarowych szamanów w Yurupari

Według pradawnych wierzeń, teren Pirá Paraná stanowi serce wielkiego obszaru nazywanego terytorium jaguarów z Yuruparí. Ich sekretne miejsca są źródłem duchowej energii, z którego czerpią wszystkie żyjące na świecie istoty. Kalendarz rytualnych obrzędów jaguarowych szamanów, oparty jest na ich wiedzy tradycyjnej. Służa one jednoczeniu lokalnej społeczności, zapobieganiu chorobom i ich leczeniu oraz ożywianiu przyrody. Rytuałom uzdrowicielskim towarzyszą uwznioślające je pieśni i tańce. Według wierzeń, szamani jaguarowi odziedziczyli energię życiową i wiedzę tradycyjną po mocarnym, mitycznym Yurupari – anakondzie, która żyła na tych terenach pod ludzką postacią, a później wcieliła się w święte trąbki z palmowego drewna. Każda grupa etniczna żyjąca na tym obszarze ma swoją kolekcję tych instrumentów. Stanowią centralny element obrzędu Hee Biki - przyjęcia chłopców do społeczność dorosłych, podczas którego otrzymują oni wskazówki, jak dbać o zdrowie ludzi oraz o terytorium, na którym mieszkają. W społeczności kobiet przekazywana jest tradycyjna wiedza na temat opieki nad dziećmi i kobietami w ciąży oraz przygotowywania posiłków. 

                                                    fuente: www.cinu.mx