Wykonywana na wietnamskim
dworze królewskim od XV do połowy XX wieku, z reguły z okazji otwarcia i
zamknięcia ceremonii związanych z rocznicami, uroczystościami
religijnymi, koronacjami, pogrzebami i oficjalnymi przyjęciam. Rozwinęła się za panowania dynastii Hậu Lê (1427–1788), a następnie została zinstytucjonalizowana w okresie dynastii Nguyễn (1802–1945), stając się kluczową częścią rytuałów dworskich. Nhã nhạc wykonywana była przez wielkie orkiestry z dominującą sekcją bębnów, licznymi instrumentami perkusyjnymi, dętymi i strunowymi.
Przestrzeń kulturowa gongów
Obejmuje muzykę i taniec towarzyszący rytuałom życia społecznego siedemnastu społeczności etnolingwistycznych austroazjatyckich i austronezyjskich w pięciu prowincjach wietnamskiego Płaskowyżu Centralnego (Đăk Lăk, Đăk Nông, Gia Lai, Kon Tum i Lâm Đồng). Charakterystyczną cechą dla kultury społeczności prowincji centralnych
jest użycie gongu jako pośrednika pomiędzy ludźmi, bóstwami i światem
nadprzyrodzonym. Każdy gong symbolizuje bóstwo, którego moc rośnie w miarę jak gong się starzeje. Każda rodzina posiada przynajmniej jeden gong, który świadczy o jej statusie materialnym. Gongi używane są podczas wszystkich rytuałów życia społecznego:
obchodów Nowego Roku, budowy nowego domu komunalnego,
uroczystości pożegnania żołnierzy i świętowania zwycięstw wojennych, składania rytualnej ofiary z wołu czy święcenie ryżu.
Podczas składania rytualnej ofiary z wołu dźwięki gongu wprowadzają w
trans młodych mężczyzn, którzy dźgają woła przywiązanego do drzewa, aż
ten padnie – ofiara ta ma ubłagać duchy, by zapewnić dobre zbiory i
długie życie. Dźwięk gongu towarzyszy najważniejszym wydarzeniom w życiu – narodzinom w ceremonii thoi tai („dmuchania w uszy”), ślubom i pogrzebom w ceremonii bo ma („opuszczania grobu”) przenoszenia zmarłego w zaświaty.
Tradycja śpiewu Ca trù
Gatunek śpiewanej poezji, opartej na tradycyjnych wietnamskich
wierszach, praktykowany w wioskach i miastach północnego Wietnamu. Grupa
Ca trù złożona jest z trzech wykonawców: śpiewaczki i dwóch
muzyków. Śpiewaczka, która za pomocą technik oddechu i wibracji głosu
wydaje unikalne ozdobne dźwięki, wybija sobie rytm na drewnianych lub
bambusowych pałeczkach, podczas gdy towarzyszący dwaj muzycy akompaniują
jej na trzystrunowej lutni i modlitewnym bębenku. W niektórych
przedstawieniach Ca trù obecny jest także taniec. Odmienne formy
tej sztuki spełniają różne role, w zależności od przeznaczenia i
kontekstu wykonania, np. modlitwa, rozrywka, pokaz na dworze królewskim,
rywalizacja w konkursach itp. Ca trù to 56 różnych muzycznych form i melodii, zwanych z osobna thể cách.
Sztuka jest przekazywana ustnie i poprzez odpowiedni trening
praktyczny, dawniej głównie w ramach jednej rodziny, dziś mistrzowie
przyjmują adeptów także spoza kręgu rodzinnego. Mimo to sztuce tej grozi
zanik wraz z malejącą liczbą wykonawców i starzeniem się mistrzów.
Pieśni Quan họ Bắc Ninh
W prowincjach Bắc Ninh i Bắc Giang w północnym Wietnamie, wiele wiosek
jest związanych bliźniaczymi relacjami, które są podtrzymywane przez
takie zwyczaje jak pieśni Quan họ Bắc Ninh. Pieśni są wykonywane
jako rodzaj dialogu między dwoma kobietami z jednej wioski, śpiewającymi
w harmonicznym stylu, a dwoma mężczyznami z bliźniaczej wioski, którzy
odśpiewują w podobnej melodii, ale z innymi słowami. Kobiety noszą
charakterystyczne duże okrągłe nakrycia głowy i szale, strój męski
wyróżnia się turbanami, parasolkami i tunikami. Ponad 400 pieśni
śpiewanych w 213 melodycznych wariantach opowiada o ludzkich emocjach,
tęsknocie, szczęściu ze spotkania z wybranym, ale także o smutku z
powodu oddalenia od ukochanego, którego nie można poślubić. Śpiewy Quan họ
są powszechne podczas obrzędów, świąt, konkursów i spotkań
towarzyskich, podczas których goście wyśpiewują je dla gospodarzy przed
pożegnaniem. Młodzi śpiewacy obojga płci ćwiczą się w czterech
podstawowych technikach śpiewu: harmonicznym, akustycznym, dźwięcznym i
staccato.
Uroczystości Gióng w świątyniach Phù Dông i Sóc
Historia festiwalu ku czci Thánha Giónga – jednego z głównych bóstw w panteonie wietnamskim – sięga XI wieku.
Według legendy Thánh Gióng urodził się po tym, jak jego matka weszła na
ślad stopy boga Đổnga. Jako mały chłopiec zgłosił się na ochotnika do
obrony przed najeźdźcami, w magiczny sposób urósł do rozmiarów olbrzyma i
obronił kraj przed wrogami. Jedna z wersji głosi, że aby wzmocnić chłopca przed walką, mieszkańcy wioski przysłali mu siedem koszy pełnych ryżu i bakłażanów, po zjedzeniu których chłopiec miał stać się olbrzymem. Po wygranej Thánh Gióng wszedł na górę Sóc i wzleciał do nieba. Uroczystości w świątyni Phù Dông w Gia Lâm – miejscu narodzin bohatera –
odbywają się wiosną przed zbiorami ryżu, od siódmego do dziewiątego
dnia czwartego miesiąca kalendarza księżycowego. Uczestnicy festiwalu odtwarzają bohaterskie czyny Thánha Giónga:
najpierw na symboliczne pole bitwy prowadzony jest biały koń, następnie
wykonywany jest taniec chorągwi symbolizujący bitwę z najeźdźcami.
Młodzi mężczyźni odgrywają role Mistrza Chorągwi, Mistrza Bębna,
Mistrza Gongu, Mistrza Armii, a także Mistrza Dzieci, natomiast 28
dziewczynek w wieku od 9 do 13 lat odgrywa role generałów wrogiej armii. która rozpędzana jest poprzez wypuszczanie papierowych motyli. Opady deszczu po uroczystościach interpretowane są jako błogosławieństwo świętego i zapowiedź obfitych zbiorów.
Pieśni Xoan z Phu Tho
Śpiewanie pieśni Xoan w dwóch pierwszych miesiącach roku księżycowego
jest tradycją charakterystyczną dla prowincji Phu Tho. Na
ogół pieśniarze ze stowarzyszenia Xoan prezentują swój repertuar w
miejscach kultu religijnego, świątyniach i sanktuariach oraz w lokalnych
świetlicach obchodów święta wiosny. Istnieją trzy formy śpiewu: pieśni
ku czci królów Hung i duchów opiekuńczych wiosek, obrzędowe śpiewy
błagalne o dobre plony, zdrowie i szczęście oraz śpiewy festiwalowe
wykonywane przez mężczyzn i kobiety. Każde stowarzyszenie ma swego
lidera - trùm; mężczyźni grający na instrumentach nazywani są kép,a śpiewaczki - đào. Śpiewaniu
pieśni towarzyszy taniec i akompaniament instrumentów muzycznych, takich
jak dzwonki i różnego rodzaju bębny. Muzyka jest oszczędna, obejmuje
kilka ozdobników i proste rytmy. Charakterystyczny jest doskonały
konsonans kwarty między śpiewakami i instrumentalistami. Wiedza,
obyczaje i techniki śpiewu, tańce oraz gry na bębnach i dzwonkach są
zgodnie z tradycją przekazywane ustnie przez liderów stowarzyszenia.
Większość z nich ma jednak obecnie ponad sześćdziesiąt lat, a liczba
osób ceniących śpiew Xoan maleje, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia.
Kult królów Hùng w Phú Thọ
Co roku miliony ludzi udają się do świątyni Hùng w górach Nghia Linh w
prowincji Phú Tho, by czcić pamięć przodków i modlić się o dobrą pogodę,
obfite zbiory, powodzenie i zdrowie. Główna uroczystość, Święto Rodu
Królów Hùng odbywa się na początku trzeciego miesiąca księżycowego i
trwa około tygodnia. Mieszkańcy okolicznych wiosek konkurują ze sobą o
wykonanie najlepszej lektyki i najcenniejszego przedmiotu kultu na
główną uroczystość, podczas której do świątyni zwożone są bębny i gongi.
Mieszkańcy w odświętnych strojach składają ofiary z lokalnych
przysmaków z ryżu, takich jak kwadratowe kleiste ciasteczka, mają
miejsce występy recytatorskie i pokazy sztuki ludowej, bicie w bębny z
brązu, śpiewy Xoan. Odprawia się modlitwy i składa prośby. Pozostałe
uroczystości ku czci Królów Hùng odbywają się w ciągu całego roku w
miejscach kultu na terenie całego kraju. Obrzędy są organizowane pod
kierunkiem Rady Organizacyjnej Święta, składającej się z osób
doświadczonych i o nieposzlakowanej opinii.
Muzyka i pieśni Đờn ca tài tử
Nawiązują do
życia i zajęć ludzi na lądzie i na rzekach Delty Mekongu. Muzyka Đờn ca
tài tử towarzyszy takim wydarzeniom, jak święta, obrzędy i uroczystości
związane z kultem zmarłych i jest ściśle powiązana z innymi praktykami
kulturowymi i zwyczajami, tradycjami ustnymi i tradycyjnym rzemiosłem.
Wykonawcy wyrażają uczucia i emocje za pomocą improwizacji, ozdobników,
urozmaicania schematu podstawowej melodii i wzbogacania jej rytmiki.
Muzyka jest wykonywana przy pomocy różnych instrumentów, w tym lutni w
kształcie księżyca, dwustrunowych skrzypiec, szesnastostrunowej cytry,
lutni w kształcie gruszki, perkusji, monochordu i bambusowego fletu.
Repertuar opiera się na dwudziestu głównych pieśniach i siedemdziesięciu
dwóch utworach klasycznych. Sztuka przekazywana jest młodym adeptom w
drodze przekazu ustnego przez mistrzów – instrumentalistów i śpiewaków.
Aby poznać podstawowe techniki instrumentalne i opanować tonacje
muzyczne wyrażające różne nastroje i emocje, muzycy muszą uczyć się co
najmniej przez trzy lata. Studenci wokalistyki uczą się tradycyjnych
pieśni i subtelnej improwizacji przy użyciu różnych technik
ornamentacyjnych.
Ludowe pieśni Vi i Giăm w Nghê Tĩnh
Gatunek pieśni śpiewanych w wielu społecznościach w prowincjach Nghệ An i
Hà Tĩnh, położonych w środkowym i północnym Wietnamie. Ludzie wykonują
te pieśni bez akompaniamentu muzycznego, w czasie sadzenia ryżu,
pływania barką, wyplatania spiczastych kapeluszy czy kołysania dzieci do
snu. Liryczne pieśni są śpiewane w dialekcie i z użyciem idiomów
charakterystycznych dla regionu Nghệ Tĩnh, tembrem głosu typowym dla
śpiewu mieszkańców tego obszaru. Przeważająca część tekstów opiewa
podstawowe wartości i cnoty, takie jak szacunek dla rodziców, lojalność,
poświęcenie, troska o innych, a także znaczenie uczciwości i
przywiązania do wiejskich zwyczajów i tradycji. Śpiew umila ludziom
pracę i pozwala zapomnieć o codziennych troskach. Zarówno starsi, jak i
młodsi posługują się śpiewem, by wyrazić swoje uczucia. Obecnie pieśni
są często wykonywane w czasie imprez kulturalnych, a artyści śpiewają je
w salach koncertowych. Zwyczaj śpiewania pieśni ví i giặm jest
przekazywany i pielęgnowany przez mistrzów śpiewu. Miejscowe
przedstawienia i festiwale pieśni ludowych są dla wiejskich i szkolnych
zespołów ví i giặm okazją do upowszechniania tego gatunku pieśni.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz